Diş plağının sertleşmiş bir formu olan tartar, ağız sağlığı için önemli bir tehdit oluşturarak çirkin renk değişikliklerine ve diş eti hastalığı ve çürükler gibi ciddi durumlara yol açar. Tartar birikiminin önemli göstergeleri arasında sürekli ağız kokusu, diş eti iltihabı ve dişlerde genellikle rahatsız edici bir kokunun eşlik ettiği kabuklu bir tabaka yer alır. Bu birikim öncelikle yetersiz ağız hijyeni uygulamalarından kaynaklanır ve plağın katılaşmasına izin verir. Ayrıca, şekerli yiyecek ve içeceklerin sık tüketimi, tütün kullanımı ve diş teli takma gibi yaşam tarzı seçimleri de riske katkıda bulunur. Ek olarak, ağız kuruluğu sorunu olan bireyler tartar oluşumuna daha yatkındır ve bu durum düzenli diş bakımı ve hidrasyonun önleme açısından önemini vurgulamaktadır.
Tartarın sonuçları ağız hijyeninin ötesine geçerek kalp hastalığı gibi sistemik sorunları tetikleme potansiyeline sahiptir. Beslenme alışkanlıkları ve tütünden etkilenen tükürüğün pH dengesi, tartar ve çürüklerin gelişiminde önemli bir rol oynar. Ağız içinde alt ön dişlerin arkası gibi temizlenmesi zor bölgeler özellikle tartar oluşumuna yatkındır. Plak oluşumunun kaçınılmazlığına rağmen, tartar birikimini ve bununla ilişkili sağlık risklerini azaltmak için fırçalama, diş ipi kullanma ve rutin diş muayeneleri dahil olmak üzere özenli bir ağız hijyeni sağlamak çok önemlidir. Dengeli bir diyet benimsemek ve şeker ve nişasta alımını en aza indirmek tartar gelişimine karşı ek önleyici tedbirlerdir.
Diş Taşı Nasıl Temizlenir?
Optimum diş sağlığını korumak, tartar oluşumunu önlemek için tutarlı ve kapsamlı ağız hijyeni rutinlerini vurgulayan kapsamlı bir yaklaşım gerektirir. Günlük uygulamalar, dişlerin yumuşak kıllı bir diş fırçasıyla iki kez iki dakika süreyle fırçalanmasını, özellikle temizlenmesi zor arka azı dişleri ve dişlerin iç yüzeyleri olmak üzere tüm bölgelere ulaşılmasını içermelidir. Elektrikli diş fırçalarının kullanımının, elle fırçalamaya kıyasla plak temizleme etkinliğini artırdığı gösterilmiştir. Diş macunu ve diş fırçası gibi diş bakım ürünlerinin, sıkı kalite ve güvenlik standartlarını karşıladıklarını gösteren Amerikan Diş Hekimleri Birliği (ADA) mührünü taşıyanlardan seçilmesi çok önemlidir. Ayrıca, florürlü diş macunu kullanmak diş minesinin onarılmasına yardımcı olurken, diş ipi kullanımı da tartar oluşumu için önemli bir alan olan dişler arasındaki plağın uzaklaştırılmasında vazgeçilmez bir rol oynar.
Tartarla mücadele için diğer stratejiler arasında plağa katkıda bulunan bakterileri öldürmek için antiseptik gargaranın düzenli kullanımı ve zararlı ağız bakterilerini besleyen şekerli ve nişastalı gıdaların tüketiminin sınırlandırılması yer almaktadır. Tartar birikiminin artması ile ilişkisi nedeniyle sigaranın bırakılması da tavsiye edilmektedir. Evde özenli bakıma rağmen, altı ayda bir profesyonel diş hekimi ziyaretleri, oluşan plak ve tartarın temizlenmesi ve böylece daha fazla komplikasyonun önlenmesi için gereklidir. Diş hekimi randevuları arasında, karbonat, beyaz sirke ve aloe vera gibi doğal ilaçlar evde tartarla başa çıkmak için tamamlayıcı da olsa ek araçlar sunar. Bununla birlikte, tartarın etkili bir şekilde giderilmesi ve diş eti hastalığının önlenmesi için profesyonel diş müdahalesinin gerekli olduğunu kabul etmek çok önemlidir; bu da titiz bir günlük ağız hijyeni rejiminin yanı sıra düzenli diş muayenelerinin önemini vurgulamaktadır.
Diş Taşları Temizlenmezse Ne Olur?
Diş taşlarının temizlenmesinin ihmal edilmesi, bakterilerin diş minesine aşamalı olarak zarar vermesi nedeniyle diş çürümesi de dahil olmak üzere önemli diş sorunlarına yol açabilir. Böyle bir ihmal, diş eti iltihabı gibi diş eti hastalıklarına ve daha ciddi olarak diş etlerinin dişlerden çekildiği periodontal hastalığa zemin hazırlayarak daha ileri komplikasyonlara yol açar. Yetişkinlerin yaklaşık %68’inde, diş eti hastalığını teşvik ederek ağız sağlığını tehlikeye atmakla kalmayıp aynı zamanda fırçalama ve diş ipi kullanma gibi günlük ağız hijyeni rutinlerinin etkinliğini de engelleyen kireçlenmiş bir diş tortusu formu olan tartar bulunduğu tespit edilmiştir. Plağın tartara dönüşmesi, derhal uzaklaştırılmadığında gerçekleşir ve bu da profesyoneller tarafından önerilen düzenli diş hijyeni uygulamalarına duyulan ihtiyacı vurgular.
Tartara karşı proaktif önlemler arasında florürlü diş macunu ile günde iki kez diş fırçalamak, her gün diş ipi kullanmak ve diş hekiminin yılda iki kez oral profilaksi tavsiyesine uymak yer alır. Bu adımlar, tartarın öncüsü olan ve göz ardı edildiğinde hızla sertleşerek diş minesine bağlanan ve profesyonel müdahale olmadan çıkarılması neredeyse imkansız hale gelen plağı ortadan kaldırmak için çok önemlidir. Şeker ve karbonhidrat açısından zengin bir diyet, tütün kullanımı ve bazı ilaçlar gibi yüksek riskli davranışlar, kişinin plak ve tartar oluşumuna yatkınlığını artırır. Bu nedenle, titiz bir ağız hijyeni rutini benimsemek ve yaşam tarzında düzenlemeler yapmak, tartar oluşumunu önlemek, diş eti hastalığının başlangıcını atlatmak ve tartar sağlam bir şekilde yerleştikten sonra gerekli invaziv prosedürlerden kaçınmak için hayati önem taşır.
Dikkate Alınması Gereken Noktalar
- Yetersiz ağız hijyeni, tartar oluşumuna neden olan başlıca faktördür; düzenli fırçalama ve diş ipi kullanımı önemlidir.
- Şekerli yiyecekler, tütün ürünleri kullanımı ve ağız kuruluğu, tartar birikimini artırarak diş sağlığını olumsuz etkiler.
- Tartar birikimi, diş eti hastalıkları ve hatta kalp hastalığı gibi sistemik sorunlara yol açabilir.
- Florürlü diş macunu kullanımı ve elektrikli diş fırçaları, tartar oluşumunu engellemeye yardımcı olan önemli araçlardır.
- Diş hekimine düzenli ziyaretler, evdeki bakım rutinleriyle birleştiğinde tartar kontrolü için kritik öneme sahiptir.
Diş Taşı ile İlgili Bilimsel Yayınlar
2024’ün ilk aylarında American Journal of Biological Anthropology dergisinde “Ancient human dental calculus metadata collection and sampling strategies: Recommendations for best practices” başlığıyla yayımlanan çalışma, eski insan diş taşlarının, geçmiş popülasyonların diyetleri, yaşam tarzları ve sağlıkları hakkında bilgiler sunan önemli bir biyolojik arşiv olarak önemini vurgulamaktadır. Kamusal ve bilimsel kullanım açısından değerini artırmak için gelişmiş belgeleme, örnekleme ve analiz yöntemlerine duyulan ihtiyacın altını çiziyor. Diş taşı araştırmacıları arasında yapılan bir anket, meta veri toplamadaki farklı uygulamaları ve örnek kullanımı ve kontaminasyon kontrolündeki zorlukların üstesinden gelmek için daha iyi disiplinler arası iletişim ihtiyacını vurgulamaktadır. Bulgular, iskelet ve diş meta verilerinin kaydedilmesinde standartlaştırılmış prosedürleri savunmakta ve gelecekte daha etik ve etkili araştırma metodolojilerini teşvik etmek için diş taşı araştırmalarına yönelik yeni kılavuzlar önermektedir.
Mart 2024’te Scientific Reports‘da “Palaeoproteomic investigation of an ancient human skeleton with abnormal deposition of dental calculus” başlığıyla yayımlanan araştırmacılar, Kuzey Japonya’nın Okhotsk döneminden kalma, şiddetli periodontal hastalık ve önemli diş taşı birikimi sergileyen eski bir insan iskeletini incelemek için paleoproteomik uyguladı. Shotgun kütle spektrometresi kullanılarak yapılan analizde diş taşında 81 insan ve 15 bakteri proteini tespit edildi. Özellikle, modern periodontal hastalıkta kritik öneme sahip “kırmızı kompleks” bakterilerden ve diğer periodontal ilişkili bakterilerden gelen proteinlerin yanı sıra insan savunma yanıtı proteinleri de bulundu. Bununla birlikte, bu bireydeki savunma tepkisi, daha az diş taşı olan eski ve modern insanlardakine benzerdi; bu da bakteriyel etiyolojinin ve şiddetli periodontal hastalığa karşı konak savunmasının zaman içinde tutarlı kaldığını göstermektedir.
Perspektif Diş Polikliniği olarak hastalarımız için son teknolojiyi kullanmanın yanı sıra en son yayınlanan bilimsel araştırmaların ışığında, diş hekimleri olarak bizler kendimizi güncel tutuyor ve hasta memnuniyeti için elimizden gelen çabayı gösteriyoruz.
Ankara Çankaya Çukurambar bölgesinde hizmet veren Perspektif Diş Polikliniğine tüm soru ve görüşlerinizi iletebilir ve ayrıca Diş Taşı Temizliği, Bruksizm Tedavisi, 20 Yaş Diş Çekimi, Apikal Rezeksiyon, Gömülü Diş Çekimi, İmplant Tedavisi, Çocuk Diş Hekimliği, Diş Beyazlatma, Diş Eti Çekilmesi, Diş Eti Estetiği, Küretaj, Gülüş Tasarımı, İnley ve Onley Diş Restorasyonları, Porselen Lamina ve Zirkonyum Diş Kaplama konularında İletişim sayfamız üzerinden randevu alabilirsiniz.
Bu makale Perspektif Diş Polikliniği tarafından hazırlanmıştır.
