Çene kilitlenmesi, halk arasında “çene kilitlenmesi” olarak bilinen trismus, çene kaslarının spazmı sonucu ağız açıklığının sınırlanması durumudur. Bu durum, çiğneme, konuşma ve ağız hijyeninin sağlanması gibi günlük aktiviteleri zorlaştırabilir. Çoğunlukla baş ve boyun bölgesine yapılan cerrahi müdahaleler, radyoterapi gibi tedavi süreçleri veya enfeksiyonlar sonucunda gelişir. Bu yazıda, trismusun nedenleri, belirtileri, tanısı ve tedavi yöntemleri detaylı bir şekilde ele alınacaktır.
Trismus Neden Oluşur?
Trismusun ortaya çıkmasının birçok nedeni olabilir. Genellikle baş ve boyun bölgesine yapılan cerrahi işlemler ve radyoterapi, çene kaslarında ve temporomandibular eklemde fibrozis (skar dokusu) gelişimine yol açar. Bu durum, çene hareketlerini kısıtlar. Ek olarak, diş çekimleri, çene kırıkları, temporomandibular eklem bozuklukları, lokal enfeksiyonlar ve otoimmün hastalıklar da trismusun diğer yaygın nedenleri arasındadır. Ayrıca, bazı ilaçların yan etkisi olarak da trismus gelişebilir.
Trismus (Çene Kilitlenmesi) Belirtileri Nedir?
Trismusun en yaygın belirtisi, ağız açıklığının kısıtlanmasıdır. Normal şartlarda ağız 40-60 mm arasında açılabilirken, trismus durumunda bu açıklık 35 mm’nin altına iner. Bu durum, kişinin ağzını tam olarak açamamasına, çiğneme sırasında ağrı yaşamasına ve çene kaslarında sürekli bir gerginlik hissine neden olur. Ayrıca, baş ağrıları, kulak ağrıları ve çene ekleminde tıklama gibi semptomlar da görülebilir. Trismusun şiddetine bağlı olarak, yutma güçlüğü ve konuşma zorlukları da ortaya çıkabilir.
Çene Kitlenmesi Olduğunuzu Nasıl Anlarsınız?
Çene kilitlenmesini fark etmek için basit bir yöntem, “3 Parmak Testi” olarak bilinen uygulamadır. Bu testte, üst ve alt dişlerinizin arasına üç parmağınızı yerleştirmeye çalışırsınız. Eğer parmaklarınız rahatça sığmıyorsa, bu trismusun işareti olabilir ve bir doktora başvurmanız gerekebilir. Bunun dışında, çene açıklığınızın milimetrik olarak ölçülmesi de kesin tanı koymada önemlidir. 35 mm’nin altındaki değerler, genellikle trismus olarak değerlendirilir.
Çene Kitlenmesi Nasıl Geçer?
Trismus tedavisi, genellikle altta yatan nedenin ortadan kaldırılmasıyla sağlanır. Eğer trismus enfeksiyon kaynaklıysa, antibiyotik tedavisi uygulanabilir. Kas spazmlarının giderilmesi için kas gevşetici ilaçlar kullanılabilir. Radyoterapi sonrası gelişen vakalarda, çene kaslarını güçlendiren ve esnekliğini artıran egzersizler önemli bir rol oynar. Çene açma cihazları ve düzenli fizik tedavi seansları, hastanın ağız açıklığını artırmaya yardımcı olabilir.
Trismusun tedavisi, durumun ciddiyetine ve nedenine göre farklılık gösterir. Hafif vakalarda ilaç tedavisi ve basit egzersizlerle iyileşme sağlanabilir. Ancak ciddi vakalarda, fizik tedaviye ek olarak çene açma cihazları kullanılması gerekebilir. Özellikle baş ve boyun kanseri tedavisi sonrası oluşan trismus vakalarında, yoğun ve düzenli bir egzersiz programı uygulanması gerekebilir. Cerrahi müdahale ise son çare olarak, diğer tedavi yöntemlerinin yetersiz kaldığı durumlarda düşünülür.
Çene Kilitlenmesi Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Tedavi edilmeyen trismus, zamanla kronik hale gelebilir ve kişinin yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir. Çene ekleminde kalıcı hasarlar oluşabilir ve bu da daha ileri düzeyde cerrahi müdahaleleri gerektirebilir. Ayrıca, ağız hijyeninin sağlanamaması nedeniyle diş eti hastalıkları ve çürükler gibi ikincil problemler ortaya çıkabilir. Çene kilitlenmesi, aynı zamanda kişinin düzgün beslenememesine ve buna bağlı olarak beslenme yetersizliklerine yol açabilir.
Çene Kilitlenmesi Tedavisi Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
Çene kilitlenmesi tedavisi sonrasında, çene kaslarının esnekliğini korumak ve tekrar sertleşmesini önlemek için düzenli egzersizler yapılmalıdır. Isınma terapisi, tedavi sürecinin etkili bir parçası olarak günde birkaç kez uygulanmalıdır. Yumuşak bir diyet tercih edilmeli ve aşırı çiğneme gerektiren gıdalardan kaçınılmalıdır. Ayrıca, stres yönetimi de trismusun tekrarını önlemede önemli bir rol oynar.
- Düzenli egzersiz yapma: Çene açıklığını korumak için önerilen egzersizler düzenli olarak yapılmalıdır.
- Sıcak kompres uygulama: Çene kaslarını rahatlatmak için günlük sıcak kompres uygulaması önerilir.
- Yumuşak gıdalar tüketme: Tedavi süresince çiğneme gerektirmeyen yumuşak gıdalar tercih edilmelidir.
- Stresi yönetme: Stresin çene kasları üzerinde olumsuz etkisi olabilir, bu nedenle stres yönetimi önemlidir.
Trismus, erken müdahale ve uygun tedavi ile kontrol altına alınabilir. Ancak tedavi sürecinde dikkatli olmak ve uzmanların önerilerine uymak, uzun vadede başarılı sonuçlar elde etmek için kritik öneme sahiptir.
Çene Kilitlenmesi Tedavisi ile İlgili Bilimsel Yayınlar
Clin Nucl Med dergisinde Ağustos 2024 tarihinde yayımlanan “Targeted Sacral Biopsy With Portable Gamma Camera and Intraoperative Gamma Probe” adlı çalışmada, yutma güçlüğü ve trismus şikayetleri olan 58 yaşındaki bir erkek hastada, sağ tonsil ve ipsilateral lateroservikal bölgede lobule bir tümör tespit edilmiştir. Hastanın geçmişinde prostat kanseri öyküsü bulunmaktaydı. PET/CT incelemesinde tonsil lezyonunda artmış FDG tutulumu (SUVmax, 10.89) ve sol sakral kanatta artmış glisemik metabolizma (SUVmax, 10.90) tespit edilmiştir, ancak CT’de belirgin bir morfolojik lezyon görülmemiştir. Kemik sintigrafisinde de sakrumda izotop tutulumu gözlenmiştir. Metastatik yayılım şüphesi nedeniyle radyoguided biyopsi yapılmış ve histolojik analiz sonucunda epidermoid karsinom metastazı teşhisi konulmuştur. Bu vaka, metastatik yayılımın doğru tanısı için radyoguided biyopsinin önemini vurgulamaktadır.
Med Oral Patol Oral Cir Bucal dergisinde Ağustos 2024 tarihinde yayımlanan “Localised 0.2% chlorhexidine irrigation delivery system versus oral antibiotics in reducing postoperative complications in the surgical extraction of impacted mandibular third molar (IMTM). – a randomised controlled trial” konulu çalışmanın amacı, gömülü mandibular üçüncü molar diş çekimi sonrası oluşabilecek ağrı, trismus, şişlik ve enfeksiyon gibi komplikasyonları önlemede %0,2 klorheksidin irrigasyonu ile oral antibiyotiklerin etkinliğini karşılaştırmaktır. Yöntem olarak, randomize, çift kör bir klinik deneme gerçekleştirilmiş ve hastalar iki gruba ayrılmıştır. Birinci grup (kontrol) standart antibiyotik tedavisi alırken, ikinci grup sadece klorheksidin irrigasyonu ile tedavi edilmiştir. Sonuçlar, her iki grubun şişlik, ağrı ve trismus açısından benzer sonuçlar verdiğini, ancak lokal klorheksidin uygulamasının daha az yan etki ile daha yüksek hasta memnuniyeti sağladığını göstermiştir. Değerlendirme olarak, klorheksidin irrigasyonu, antibiyotik tedavisine kıyasla daha güvenli ve etkili bir seçenek olarak öne çıkmaktadır.
Ankara’da En İyi Diş Kliniği İçin Nereye Gitmeli?
Diş hekimi seçerken dikkat edilmesi gerekenler, sağlıklı bir ağız ve diş sağlığı için oldukça önemlidir. Güvenilir kaynaklardan öneriler almak, hasta yorumlarını okumak, diş hekiminizin eğitim ve deneyimlerini sorgulamak, hijyen standartlarına dikkat etmek ve açık iletişim kurmak, doğru diş hekimini bulmanızda size yardımcı olacaktır. Unutmayın, diş hekiminizle kuracağınız sağlam bir ilişki, ağız ve diş sağlığınız için uzun vadede büyük faydalar sağlayacaktır. Perspektif Diş Polikliniğimizde tedavi gören hastaların yorumlarına buradan göz atabilirsiniz.
Açık iletişim, yüksek mesleki deneyimimiz, temizlik ve hijyene uygun fiziki olanaklarımız ile Perspektif Diş Polikliniği olarak hastalarımız için son teknolojiyi kullanmanın yanı sıra en son yayınlanan bilimsel araştırmaların ışığında, diş hekimleri olarak bizler kendimizi güncel tutuyor ve hasta memnuniyeti için elimizden gelen çabayı gösteriyoruz. Ankara Çankaya Çukurambar bölgesinde hizmet veren Perspektif Diş Polikliniğine tüm soru ve görüşlerinizi iletebilir ve ayrıca Diş Taşı Temizliği, Bruksizm Tedavisi, 20 Yaş Diş Çekimi, Apikal Rezeksiyon, Gömülü Diş Çekimi, İmplant Tedavisi, Çocuk Diş Hekimliği, Diş Beyazlatma, Diş Eti Çekilmesi, Diş Eti Estetiği, Küretaj, Gülüş Tasarımı, İnley ve Onley Diş Restorasyonları, Porselen Lamina ve Zirkonyum Diş Kaplama konularında İletişim sayfamız üzerinden randevu alabilirsiniz.
Bu makale Perspektif Diş Polikliniği tarafından hazırlanmıştır.
