Hamilelik süreci, anne adaylarının hem genel sağlığı hem de ağız sağlığı üzerinde önemli etkiler yaratabilen özel bir dönemdir. Vücudun hormon dengesinde yaşanan değişimler ve bazı fizyolojik etkiler, diş eti rahatsızlıkları ve diş çürükleri gibi ağız sağlığı sorunlarının ortaya çıkmasına sebep olabilir. Dolayısıyla, hamilelikte ağız ve diş sağlığını korumak için düzenli bir ağız bakım rutini oluşturmak ve bazı önlemler almak gereklidir. Aşağıda hamilelikte en sık karşılaşılan diş sorunları, bu sorunların nedenleri ve korunma yolları detaylandırılmıştır.
Hamilelikte Diş Bakımının Önemi ve Temel Uygulamalar
Hamilelikte diş bakımı, anne adayının dişlerini ve diş etlerini sağlıklı tutmak için günlük olarak gerçekleştirdiği ağız bakım işlemlerini içerir. Hormon düzeylerindeki değişiklikler, özellikle östrojen ve progesteron seviyelerinin artışı, diş eti dokusunu daha hassas hale getirir. Bu nedenle, hamilelikte diş bakımı sadece anne sağlığı için değil, bebeğin sağlığı için de önem taşır. Anne adayının dişlerini düzenli fırçalama, diş ipi kullanma ve ağız gargarası ile temizlemesi ağız sağlığını destekler. Özellikle florür içeren diş macunları kullanmak ve mümkünse her öğün sonrasında dişleri fırçalamak, bu dönemde diş sorunlarının önlenmesine yardımcı olur.
Hamileliğin Diş Sağlığı Üzerindeki Etkileri
Hamilelik sırasında yaşanan hormonal değişimler ağız sağlığını doğrudan etkiler. Artan hormon seviyeleri, diş etlerinde şişme, hassasiyet ve kanama gibi belirtilere yol açabilen diş eti iltihabına (hamilelik gingiviti) neden olabilir. Sabah bulantıları ve mide asidinin sıkça ağıza gelmesi, diş minesine zarar vererek diş çürüğü riskini artırabilir. Bu durum, mide asidinin diş minesini aşındırmasıyla dişlerin daha hassas hale gelmesine neden olur. Ayrıca, hormonal değişimlerin bağışıklık sistemi üzerindeki etkisi nedeniyle, hamilelik döneminde bakterilere karşı direnç azalabilir ve bu da ağız sağlığını olumsuz etkileyebilir.
Hamilelikte Sık Karşılaşılan Diş ve Diş Eti Rahatsızlıkları
Hamilelik döneminde karşılaşılan ağız ve diş sağlığı sorunları çeşitli şekillerde kendini gösterebilir. İşte bu dönemde en yaygın olarak görülen diş sorunları:
- Hamilelik Gingiviti: Diş eti iltihabı olarak bilinen gingivit, hamilelikte artan hormon seviyelerine bağlı olarak sıkça karşılaşılan bir sorundur. Diş etlerinde şişme, kırmızı görünüm ve kanama gibi belirtilerle kendini gösterir. Genellikle ikinci trimesterde belirginleşir ve uygun bakım ile kontrol altına alınabilir.
- Diş Çürüğü: Hamilelikte sık atıştırma ve şekerli yiyeceklere olan isteğin artması, dişlerde çürük oluşumuna zemin hazırlar. Sabah bulantılarının da etkisiyle mide asidi diş minesini aşındırarak diş çürüklerine yol açabilir. Bu nedenle, hamilelik boyunca ağız hijyenine dikkat etmek çürük riskini azaltmak açısından önemlidir.
- Hamilelik Tümörleri (Epulis Gravidarum): Diş etlerinde iyi huylu büyümeler şeklinde ortaya çıkan hamilelik tümörleri, hamilelik sırasında artan östrojen ve progesteron seviyelerinin bir sonucu olarak görülür. Bu tümörler, genellikle doğum sonrasında kendiliğinden kaybolur ancak kanama veya rahatsızlık yaratıyorsa bir diş hekimi tarafından kontrol edilmelidir.
Hamilelikte Beslenmenin Ağız Sağlığına Etkileri
Hamilelikte beslenme alışkanlıkları, ağız sağlığı üzerinde doğrudan bir etkiye sahiptir. Özellikle karbonhidrat ve şeker tüketiminin artması, ağızda asit üretimini artırarak diş çürüğü riskini yükseltir. Dengeli bir beslenme düzeni ve kalsiyum yönünden zengin besinlerin tercih edilmesi hem annenin hem de bebeğin sağlığına katkı sağlar. Kalsiyum ve D vitamini açısından zengin yiyecekler, diş sağlığı için gereklidir ve süt ürünleri, yeşil yapraklı sebzeler gibi besinler bu ihtiyaçları karşılamaya yardımcı olur. Şekerli yiyeceklerin aşırı tüketiminden kaçınılması, asitli yiyeceklerin kontrollü alınması da ağız sağlığını destekler.
“Her Hamilelik Bir Diş Kaybettirir” İnanışının Doğruluğu
“Her hamilelik bir diş kaybettirir” inanışı bilimsel temeli olmayan bir efsanedir. Diş kaybı hamilelik nedeniyle değil, genellikle yetersiz ağız bakımı veya kötü beslenme alışkanlıkları nedeniyle ortaya çıkar. Bebek, ihtiyacı olan kalsiyumu annenin dişlerinden değil, annenin beslenmesi yoluyla karşılar. Bu nedenle, hamilelik döneminde ağız bakımına dikkat edilmesi ve sağlıklı beslenme ile diş kaybının önüne geçmek mümkündür. Düzenli diş fırçalama, diş ipi kullanma ve diş hekimi ziyaretleri, diş kaybı riskini en aza indirir.
Hamileyken Ağız ve Diş Sağlığını Korumak İçin Öneriler
Hamilelikte ağız sağlığını korumak için aşağıdaki öneriler dikkate alınabilir:
- Günde en az iki kez florürlü diş macunu ile dişlerin fırçalanması ve diş ipi kullanımı, diş sağlığının korunmasında etkilidir.
- Diş hekimi kontrollerini ihmal etmemek, erken teşhis ve tedavi açısından önem taşır.
- Şekerli yiyeceklerden kaçınılmalı, sağlıklı ve düşük şeker içerikli atıştırmalıklar tercih edilmelidir.
- Mide asidini nötralize etmek için kusma sonrası su ile ağız çalkalamak, diş minesinin korunmasına katkıda bulunur.
Bu öneriler, hamilelik döneminde ağız sağlığının korunmasına yardımcı olur ve potansiyel diş sorunlarını önler.
Hamilelikte ağız sağlığını korumak, yalnızca anne sağlığı için değil, bebeğin sağlığı için de büyük önem taşır. Diş eti iltihabı ve diş çürüğü gibi hamilelik sırasında sık karşılaşılan sorunlar, düzenli ağız bakımı ve sağlıklı bir beslenme ile önlenebilir. Ağız sağlığını koruma önlemleri, bebeğin sağlıklı gelişimine katkıda bulunarak olası sağlık sorunlarının önlenmesini sağlar. Bu nedenle, hamilelik sürecinde ağız sağlığına gereken önemin verilmesi hem anne adayının hem de bebeğin yaşam kalitesini artırır.
Hamilelikte Diş Bakımı ile İlgili Bilimsel Yayınlar
Niger J Clin Pract dergisinde Ağustos 2024 tarihinde yayımlanan “Oral Health Literacy Status, Knowledge Levels, Beliefs, and Behaviors of Pregnant Women” konulu çalışmanın amacı, hamile kadınların ağız hijyeni ve diş bakım davranışlarını incelemek, bilgi düzeylerini ölçmek ve ağız-diş sağlığı okuryazarlık durumlarını ortaya koymaktır. Araştırma, 18 yaş üstü, kadın doğum polikliniğine başvuran ve çalışmaya katılmayı kabul eden gebelerle bir ay süreyle yürütülmüştür. 317 farklı yaş ve gebelik haftasındaki kadınla yüz yüze anket yapılmış, elde edilen veriler SPSS 21.0 programında analiz edilmiştir. Sonuçlara göre katılımcıların %91.5’i gebelik planlama sonrası, %89’u ise gebelikte diş hekimine gitmemiştir. Hamilelerin ağız sağlığına yönelik bilgi eksikliği ve yanlış inançları dikkat çekicidir. Sağlık profesyonelleri, gebeleri ağız hijyeni konusunda bilgilendirmeli ve diş hekimine yönlendirmelidir.
Int J Dent Hyg dergisinde Şubat 2024 tarihinde yayımlanan “Oral health status and barriers to utilization of dental services among pregnant women in Sunsari, Nepal: A cross-sectional study”adlı çalışmanın amacı, Sunsari, Nepal’deki iki aile sağlığı kliniğine başvuran hamile kadınların ağız hijyeni alışkanlıklarını, ağız sağlığı durumlarını ve ağız sağlığı hizmetlerine erişimdeki engelleri değerlendirmektir. Çalışmada 139 kadın üzerinde kesitsel bir araştırma yapılmış, veriler önceden test edilmiş yarı yapılandırılmış bir anket kullanılarak toplanmıştır. Yerel dilde yüz yüze görüşmeler ve periodontal durum, diş kayıpları ve tedavi ihtiyaçları açısından ağız muayeneleri gerçekleştirilmiştir. Sonuçlar, katılımcıların çoğunun dişlerini günde bir ya da daha az sıklıkta fırçaladığını (%76.3) ve ağız sağlığını kötü veya orta olarak algıladığını (%66.9) göstermiştir. Diş çürüğü ve diş eti kanaması yaygındır; temel engeller bilgi eksikliği ve hamilelikte diş bakımına gerek duyulmaması olarak saptanmıştır. Bu bulgular, farkındalığın artırılması ve ağız hijyeni uygulamalarının iyileştirilmesi gerekliliğine işaret etmektedir.
Ankara Çankaya Çukurambar bölgesinde hizmet veren Perspektif Diş Polikliniğine tüm soru ve görüşlerinizi iletebilir ve ayrıca Diş Taşı Temizliği, Bruksizm Tedavisi, 20 Yaş Diş Çekimi, Apikal Rezeksiyon, Gömülü Diş Çekimi, İmplant Tedavisi, Çocuk Diş Hekimliği, Diş Beyazlatma, Diş Eti Çekilmesi, Diş Eti Estetiği, Küretaj, Gülüş Tasarımı, İnley ve Onley Diş Restorasyonları, Porselen Lamina ve Zirkonyum Diş Kaplama konularında İletişim sayfamız üzerinden randevu alabilirsiniz.
Bu makale Perspektif Diş Polikliniği tarafından hazırlanmıştır.
