Diş Kökü İltihabı (Periapikal Apse) Nedir?

Diş kökü iltihabı, diğer adıyla periapikal apse, dişin kökünde oluşan ve genellikle bakteriyel enfeksiyondan kaynaklanan iltihaplanmadır. Bu durum, diş kökünde bir irin cebi oluşması ile karakterizedir ve tedavi edilmezse ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Bu makalede, diş kökü iltihabının sebepleri, belirtileri, tanısı ve tedavi yöntemleri hakkında detaylı bilgiler sunulacaktır.

Diş Kökü Enfeksiyonunun Sebepleri Nelerdir?

Diş kökü iltihabının ana nedeni bakteriyel enfeksiyondur. Bakteriler, dişin iç kısmında bulunan pulpa dokusuna ulaştığında enfeksiyona neden olur. Bu enfeksiyonun oluşmasına zemin hazırlayan çeşitli faktörler bulunmaktadır:

Derin Çürükler: Diş çürüğü, diş minesini delerek pulpaya ulaşan bakterilere yol açar. Diş minesindeki bu delikler, bakterilerin pulpaya erişmesini kolaylaştırır ve enfeksiyona neden olur.

Travma: Dişe alınan darbeler, dişin kırılmasına ve bakterilerin pulpaya erişmesine neden olabilir. Bu tür travmalar, dişin yapısında hasar oluşturarak enfeksiyon riskini artırır.

Diş Eti Hastalıkları: İleri periodontal hastalıklar, diş etlerinde enfeksiyon ve bu enfeksiyonun kök ucuna yayılmasına sebep olabilir. Diş eti iltihapları, bakterilerin diş köküne ulaşmasını kolaylaştırır.

Kron ve Dolgu İşlemleri: Sık yapılan invaziv dental işlemler, diş kökünde enfeksiyon riskini artırabilir. Özellikle dolgu ve kron işlemleri sırasında diş dokusuna zarar verilebilir.

Diş Kökü İltihabı Belirtileri Nelerdir?

Diş kökü iltihabı çeşitli belirtilerle kendini gösterir. Bu belirtiler, enfeksiyonun şiddetine ve yayılımına göre değişiklik gösterebilir. Yaygın belirtiler şunlardır:

• Sürekli ve Şiddetli Diş Ağrısı: Genellikle zonklayıcı ve keskin bir ağrı olarak hissedilir. Bu ağrı, enfeksiyonun pulpaya ulaştığını ve ilerlediğini gösterir.
• Sıcak ve Soğuk Gıdalara Karşı Hassasiyet: Özellikle soğuk yiyecek ve içeceklere karşı ani ve yoğun ağrı meydana gelir. Bu durum, pulpada oluşan iltihaplanmanın bir belirtisidir.
• Şişlik: Enfekte diş çevresinde diş eti ve yüz bölgesinde şişlik oluşur. Şişlik, enfeksiyonun çevre dokulara yayıldığını işaret eder.
• Kötü Tat ve Koku: Enfeksiyon nedeniyle ağızda kötü tat ve kötü nefes ortaya çıkar. Bu durum, enfeksiyonun ileri aşamalarına işaret eder.
• Ateş ve Genel Rahatsızlık: İleri enfeksiyon durumlarında ateş ve genel bir halsizlik hali oluşur. Vücut enfeksiyona karşı tepki verirken bu tür belirtiler ortaya çıkabilir.

Diş Kökü Enfeksiyonunun Tanısı Nasıl Konulur?

Diş kökü enfeksiyonunun tanısı, genellikle klinik muayene ve radyografik incelemelerle konulur. Diş hekiminiz, enfekte olan dişi ve çevresindeki dokuları muayene ederek enfeksiyon belirtilerini değerlendirir. Tanı sürecinde kullanılan başlıca yöntemler şunlardır:

Diş Röntgeni: Enfeksiyonun yerini ve yayılımını belirlemek için kullanılır. Röntgen görüntüleri, diş kökünde ve çevresinde oluşan değişiklikleri gösterir.

Termal Testler: Dişin sıcak ve soğuğa tepkisi değerlendirilir. Bu testler, pulpada oluşan iltihabın derecesini belirlemede yardımcı olur.

Dişe Basınç Uygulama: Enfekte dişin üzerine hafifçe vurularak ağrı durumu kontrol edilir. Bu yöntem, iltihaplanmanın şiddetini belirlemede kullanılır.

Diş Kökü İltihabı Tedavisi Nasıl Uygulanır?

Diş kökü iltihabının tedavisi, enfeksiyonun yayılımını durdurmayı ve dişi kurtarmayı amaçlar. Tedavi seçenekleri şunlardır:

Kök Kanal Tedavisi: Enfekte pulpa çıkarılır, kök kanalları temizlenir ve doldurulur. Bu işlem, dişin kurtarılmasına yardımcı olur ve enfeksiyonun yayılmasını engeller.

Diş Çekimi: Eğer diş kurtarılamayacak durumdaysa çekilir. Diş çekimi, enfeksiyonun yayılmasını durdurmanın bir yoludur.

Antibiyotikler:Enfeksiyonun yayılmasını kontrol altına almak için antibiyotik tedavisi uygulanabilir. Antibiyotikler, vücuttaki bakterileri öldürerek iltihabın yayılmasını engeller.

Apsenin Drenajı: Apse varsa, küçük bir kesik yapılarak irin boşaltılır. Bu işlem, enfeksiyonun baskısını azaltarak ağrıyı hafifletir.

Diş Kökü İltihabının Önlenmesi İçin Tedbirler

• Düzenli Diş Hekimi Kontrolleri: Altı ayda bir diş hekimi kontrolleri ile diş sağlığınızı koruyun. Bu kontroller, erken dönem enfeksiyonların tespit edilmesini sağlar.
• Doğru Ağız Hijyeni: Günde iki kez dişlerinizi fırçalayın ve günlük olarak diş ipi kullanın. Bu uygulamalar, ağızda biriken bakterilerin temizlenmesine yardımcı olur.
• Sağlıklı Beslenme: Şekerli ve asitli gıdalardan uzak durarak diş çürümesini önleyin. Sağlıklı beslenme alışkanlıkları, diş sağlığını korur.
• Koruyucu Dental Ürünler: Florür içeren diş macunları ve ağız gargaraları kullanarak diş minesini güçlendirin. Florür, dişlerin çürümesine karşı koruma sağlar.
• Diş Eti Sağlığı: Diş eti hastalıklarını önlemek için diş eti bakımına özen gösterin ve belirtilerini ciddiye alın. Diş etlerinin sağlıklı olması, diş kökünün korunmasına yardımcı olur.

Diş kökü iltihabı, zamanında tedavi edilmediğinde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilecek bir durumdur. Bu nedenle, diş ağrısı ve iltihap belirtileri ortaya çıktığında vakit kaybetmeden diş hekimine başvurmak büyük önem taşır. Düzenli diş kontrolleri ve iyi bir ağız hijyeni ile bu tür enfeksiyonlardan korunmak mümkündür.

Diş Kökü İltihabı (Periapikal Apse) ile İlgili Bilimsel Yayınlar

Cochrane Database Syst Rev dergisinde Mayıs 2024 tarihinde yayımlanan “Systemic antibiotics for symptomatic apical periodontitis and acute apical abscess in adults” konulu çalışmada, semptomatik apikal periodontitis ve akut apikal apse tedavisinde sistemik antibiyotiklerin cerrahi müdahale (örn. diş çekimi, insizyon ve drenaj, endodontik tedavi) ve analjeziklerle birlikte etkilerini değerlendirmek amaçlanmıştır. Cochrane Oral Health’ın veri tabanları ve çeşitli literatür taramaları yapılmıştır. Çalışma, randomize kontrollü denemeleri kapsamaktadır. İki yazar bağımsız olarak veri toplamış ve analiz etmiştir. Üç çalışma ve 134 katılımcı değerlendirilmiştir. Preoperatif klindamisin ve plasebo arasında ağrı ve şişlik bakımından fark bulunmamıştır. Ayrıca, oral fenoksimetilpenisilin ile plasebo arasında da anlamlı fark gözlenmemiştir. Bulgular, antibiyotik kullanımının bu koşullarda ağrı veya şişlik üzerinde önemli bir etkisi olmadığını göstermektedir. Cerrahi müdahale olmadan antibiyotiklerin etkisini değerlendiren çalışma bulunamamıştır. Bu durum, gereksiz antibiyotik kullanımının dirençli bakterilere katkıda bulunabileceği endişesini artırmaktadır.

Clin Case Rep dergisinde Haziran 2024 tarihinde yayımlanan “Root canal therapy used in conjunction with follow-ups for the nonsurgical handling of an enormous periapical lesion of endodontic origin: Clinical case record” adlı  kök kanal tedavisinin temel amacı, tüm kanalları bulmak, temizlemek, şekillendirmek ve sıvı geçirmez bir mühür elde etmek için doldurmaktır. Eğer mevcutsa periapikal lezyonu iyileştirmektir. Pulpa odalarının uygun şekilde temizlenmesi, şekillendirilmesi, dezenfekte edilmesi ve kanalların doldurulması, kök kanal tedavisinin etkinliği için kritiktir. Tedavinin başarısı teşhis, dezenfeksiyon, temizleme ve şekillendirme, obturasyon ve protez rehabilitasyonu yönetimine bağlıdır.  Kök kanal tedavisi, periapikal enfeksiyonun ilerlemesini önleyen hermetik ve sıvı geçirmez bir mühür sağlamalıdır. Bu lezyonlar cerrahi ve cerrahi olmayan yöntemlerle tedavi edilebilir. Kök kanalı düzgün ve yeterince temizlenip, şekillendirilip, mühürlendiğinde, cerrahi bir işlem olmadan bu lezyonlar iyileşmiştir.  Bu vaka serisi, büyük periapikal lezyonların cerrahi olmayan tedavisine odaklanmakta ve bu lezyonların cerrahi müdahale olmaksızın iyi yanıt verdiğini göstermektedir.