Ortodontik tedavi, dişlerin düzeltilmesi ve hizalanması sürecidir; ancak tedavi sona erdiğinde, dişlerin yeni pozisyonlarına yerleşmesi ve orada kalabilmesi için ek bir aşama gereklidir. Bu aşama, “pekiştirme tedavisi” olarak adlandırılır ve tedaviyle kazanılan düzeltmelerin korunması için hayati bir rol oynar. Pekiştirme tedavisi, dişlerin eski konumlarına geri dönme eğilimini engelleyerek kalıcı sonuçlar elde edilmesini sağlar. Dişler, kemik ve diş eti yapısının tam olarak stabilize olmasına kadar hareket etme eğiliminde olabilir, bu nedenle pekiştirme tedavisi tedavi sürecinin vazgeçilmez bir parçasıdır. Bu yazıda, pekiştirme tedavisinin neden gerekli olduğu, hangi yöntemlerle uygulandığı, sağladığı avantajlar ve olası riskleri ele alınacaktır.
Pekiştirme Tedavisi Neden Yapılır?
Pekiştirme tedavisi, aktif ortodontik tedavi sonrasında dişlerin yeni konumlarını korumalarını sağlamak için uygulanır. Dişler, tedavi sırasında çevresindeki kemik ve dokulardan hareket ettirilir. Ancak, bu hareketlerden sonra dişler hemen stabil hale gelmez ve zamanla eski konumlarına dönme eğiliminde olabilirler. Pekiştirme tedavisi bu noktada devreye girer ve dişlerin yeni yerlerine uyum sağlamalarına yardımcı olur.
Dişlerin eski konumlarına dönmesi, yapılan ortodontik tedavinin sonuçlarını boşa çıkarabilir ve bu da tekrar tedavi gereksinimini doğurabilir. Pekiştirme tedavisi olmadan, özellikle genç hastalarda, büyüme süreci devam ederken dişlerin pozisyonlarını koruması zor olabilir. Büyüme sırasında meydana gelen değişiklikler dişlerin yer değiştirmesine neden olabileceğinden, bu tedavi dişlerin kalıcı olarak doğru pozisyonda kalmasına yardımcı olur. Ayrıca, diş eti ve kemik dokusunun iyileşme süreci uzun sürdüğü için pekiştirme tedavisi bu süreci destekler ve dişlerin kemik içine sabitlenmesine katkıda bulunur.
Pekiştirme Tedavisi Çeşitleri Nelerdir?
Pekiştirme tedavisinde hastanın ihtiyaçlarına ve ortodontik tedavinin özelliklerine göre farklı yöntemler uygulanabilir. Başlıca iki ana pekiştirme yöntemi bulunmaktadır: sabit ve hareketli pekiştirme cihazları.
Sabit Pekiştirme Cihazları: Sabit pekiştirme cihazları, dişlerin arka kısmına yapıştırılan ve sürekli kullanılan ince metal tellerden oluşur. Bu teller, dişlerin birbirine bağlı kalarak hareket etmelerini engeller. Genellikle alt ön dişler gibi hareket etme riski yüksek olan dişler için kullanılır. Sabit cihazlar estetik kaygı taşımayan hastalarda tercih edilir, çünkü dişlerin görünmeyen iç kısmına yerleştirilir ve sürekli takılı kalır.
Hareketli Pekiştirme Cihazları: Hareketli cihazlar ise hastanın çıkarıp takabileceği, genellikle şeffaf plaklardan veya özel apareylerden oluşur. Bu cihazlar, dişlerin hareketini önlerken hasta tarafından yemek yeme veya diş fırçalama gibi aktiviteler sırasında çıkarılabilir. Hareketli pekiştirme cihazları, hastalara daha fazla rahatlık sunar ancak düzenli kullanılması tedavi başarısı açısından çok önemlidir. Hareketli pekiştirme plakları, estetik kaygıları olan hastalar için uygun bir seçenektir, çünkü dışarıdan bakıldığında neredeyse görünmezdirler.
Şeffaf Plaklar (Alignerlar): Bazı durumlarda, özellikle estetik kaygıları yüksek olan hastalarda, şeffaf plaklar (alignerlar) pekiştirme amacıyla kullanılabilir. Bu plaklar, dişlerin üzerine tam oturan ve dışarıdan neredeyse fark edilmeyen ince plakalar olarak görev yapar. Genellikle hafif vakalar için tercih edilen şeffaf plaklar, hasta uyumu açısından büyük kolaylık sağlar.
Pekiştirme Tedavisinin Faydaları Nelerdir?
Pekiştirme tedavisinin en büyük avantajı, ortodontik tedaviyle elde edilen sonuçların korunmasını sağlamasıdır. Dişlerin eski pozisyonlarına geri dönmesi, tedavi sürecinde elde edilen düzelmelerin kaybolmasına yol açabilir. Pekiştirme tedavisi, dişlerin yeni pozisyonlarını sabitleyerek uzun vadeli kalıcılık sağlar.
- Tedavi Sonuçlarının Kalıcılığı: Pekiştirme tedavisi, dişlerin eski pozisyonlarına dönmesini engelleyerek ortodontik tedavinin kalıcı sonuçlar vermesini sağlar.
- Tekrar Tedavi Gereksinimini Azaltma: Tedavi sonrası pekiştirme yapılmazsa, dişler eski pozisyonlarına dönebilir ve bu da yeniden ortodontik tedavi gerektirebilir. Pekiştirme tedavisi bu riski ortadan kaldırır.
- Diş ve Çene Sağlığını Koruma: Dişlerin doğru pozisyonda kalması, hem diş hem de çene sağlığını korur. Yanlış hizalanmış dişler çene eklemi sorunlarına yol açabilir ve dişlerde aşınma gibi problemlere neden olabilir.
- Ağız Hijyeninin İyileştirilmesi: Doğru konumda olan dişler, ağız hijyeninin korunmasını kolaylaştırır. Dişlerin düzgün sıralanması, diş fırçalama ve diş ipi kullanımı gibi temizlik alışkanlıklarını daha etkili hale getirir, bu da diş çürükleri ve diş eti hastalıklarının önlenmesine yardımcı olur.
Pekiştirme Tedavisi Riskleri Nelerdir?
Pekiştirme tedavisi genel olarak güvenli bir süreçtir, ancak bazı riskler de içerebilir. Bu riskler genellikle cihazların kullanımına veya hastanın tedaviye uyumuna bağlı olarak ortaya çıkabilir.
- Cihaz Uyumsuzluğu: Hareketli pekiştirme cihazları, hasta tarafından düzenli kullanılmadığında tedavi başarısız olabilir. Apareylerin uzun süre kullanılmaması durumunda dişler hafif de olsa eski pozisyonlarına dönebilir.
- Alerjik Reaksiyonlar: Sabit pekiştirme cihazlarında kullanılan bazı metal bileşenler nadir de olsa alerjik reaksiyonlara yol açabilir. Bu durumda, farklı malzemelerle tedaviye devam edilmesi gerekebilir.
- Cihazın Kırılması veya Bozulması: Hareketli pekiştirme apareyleri dikkatli kullanılmazsa kırılabilir ya da deforme olabilir. Böyle durumlarda cihazın tamir edilmesi ya da değiştirilmesi gerekebilir.
Bu risklerin büyük çoğunluğu, cihazların doğru kullanımı ve düzenli kontrol randevuları ile minimuma indirilebilir.
Pekiştirme Tedavisinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Pekiştirme tedavisinin başarılı olabilmesi için hastaların tedavi sürecine uyum göstermesi oldukça önemlidir. Pekiştirme tedavisinde başarılı sonuçlar almak için diş hekiminin tavsiyelerine uymak ve cihazları düzenli kullanmak büyük önem taşır.
- Düzenli Cihaz Kullanımı: Hareketli cihazlar takılması gereken süre boyunca düzenli olarak kullanılmalıdır. Aksi takdirde dişlerde yeniden hareketlenme görülebilir.
- Ağız Hijyenine Özen: Sabit pekiştirme cihazları kullanılıyorsa, tellerin etrafında plak birikmesini önlemek için ağız hijyenine ekstra dikkat edilmelidir. Plak birikimi, diş çürüklerine ve diş eti sorunlarına neden olabilir.
- Kontrollerin İhmal Edilmemesi: Tedavi sırasında düzenli ortodontik kontroller, cihazların işlevselliğini ve dişlerin pozisyonunu izlemek açısından büyük önem taşır. Bu sayede olası sorunlar erkenden tespit edilip müdahale edilebilir.
Pekiştirme Tedavisinde Önemli Noktalar
Pekiştirme tedavisinde dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar şunlardır:
- Sabit pekiştirme cihazları, dişlerin hareketini etkin bir şekilde engelleyerek uzun vadeli sonuçlar sağlar.
- Hareketli cihazların düzenli olarak kullanılması tedavi başarısı için kritik öneme sahiptir.
- Tedavi süreci boyunca düzenli ortodontik kontroller, cihazların doğru işleyip işlemediğini kontrol etmek için gereklidir.
- Pekiştirme tedavisi yapılmadığında, dişler eski pozisyonlarına geri dönebilir ve tekrar tedavi gerekebilir.
Sonuç olarak, pekiştirme tedavisi ortodontik tedavinin tamamlayıcı ve vazgeçilmez bir parçasıdır. Tedavi sonrası dişlerin stabil kalması için sabit veya hareketli cihazlar kullanılır ve bu cihazlar düzenli olarak ve doğru bir şekilde kullanılmalıdır. Hastalar, tedavi sürecine aktif olarak katıldığında, elde edilen sonuçlar uzun süre korunur ve yeniden tedavi gereksinimi ortadan kalkar.
Pekiştirme Tedavisi ile İlgili Bilimsel Yayınlar
Clin Exp Dent Res dergisinde Ağustos 2024 tarihinde yayımlanan “Comparison of the Opinions of Adolescents With Different Orthodontic Treatment Needs” adlı çalışmanın amacı, kamu tarafından finanse edilen ortodontik tedavi verilen (G) ve verilmeyen (NG) ergenlerde, ağız sağlığına bağlı yaşam kalitesini (OHRQoL) karşılaştırmaktır. Yöntem olarak, 15-20 yaş arası ergenlere, işlevsel ve psikolojik etkiler ile tedavi motivasyonlarını değerlendiren çevrim içi bir anket uygulanmıştır. Anketin güvenilirliği ön testlerle sağlanmıştır. Gruplar arasındaki farklar, ki-kare ve Mann-Whitney U testleriyle analiz edilmiştir. Sonuçlarda, tedavi almayan grubun diş görünümü ve pozisyonu nedeniyle daha olumsuz bir OHRQoL yaşadığı tespit edilmiştir (p < 0.001). Değerlendirme olarak, tedavi motivasyonlarının benzer olduğu ve tedavi gereksinimlerinin subjektif ölçütlerle desteklenmesi gerektiği vurgulanmıştır.
A Case Report dergisinde Ağustos 2024 tarihinde yayımlanan “Orthodontic Retreatment of an Adult Bimaxillary Protrusion Patient With Lingual Appliances and Premolar Extractions: A Case Report” konulu bu raporun amacı, bimaxiller protrüzyon yaşayan ve daha önce diş çekimi yapılmadan tedavi edilen bir yetişkin hastanın yeniden tedavi sürecini sunmaktır. Yöntem olarak, lingual pasif kendinden bağlanan braketler, premolar çekimleri ve ankrajı güçlendirmek için mini vidalar kullanılmıştır. Tedavi, 20 ay sonunda hastanın yüz profili ve diş estetiğinde belirgin bir iyileşme sağlamış, stabil bir kapanış ve bimaxiller protrüzyonun azalmasıyla sonuçlanmıştır. Değerlendirme olarak, lingual apareylerin yetişkinlerde karmaşık ortodontik tedavilerde etkili ve estetik bir seçenek olabileceği vurgulanmış; tork kontrolü ve yay etkisi gibi zorluklara dikkat edilmesi gerektiği belirtilmiştir.
Ankara Çankaya Çukurambar bölgesinde hizmet veren Perspektif Diş Polikliniğine tüm soru ve görüşlerinizi iletebilir ve ayrıca Diş Taşı Temizliği, Bruksizm Tedavisi, 20 Yaş Diş Çekimi, Apikal Rezeksiyon, Gömülü Diş Çekimi, İmplant Tedavisi, Çocuk Diş Hekimliği, Diş Beyazlatma, Diş Eti Çekilmesi, Diş Eti Estetiği, Küretaj, Gülüş Tasarımı, İnley ve Onley Diş Restorasyonları, Porselen Lamina ve Zirkonyum Diş Kaplama konularında İletişim sayfamız üzerinden randevu alabilirsiniz.
Bu makale Perspektif Diş Polikliniği tarafından hazırlanmıştır.
