Radiküler kistler, diş kökleriyle ilişkili olarak gelişen ve genellikle pulpal nekroz sonucu oluşan en yaygın odontojenik kist türlerinden biridir. Bu kistler, hem süt dişlerinde hem de kalıcı dişlerde ortaya çıkabilir. Ancak, süt dişlerinde radiküler kistler nadir görülür ve toplam radiküler kist vakalarının yalnızca %0.5 ile %3.3’ünü oluşturur. Bu makalede, çocuklarda radiküler kistin nedenleri, belirtileri, tedavisi ve tedavi sürecinde bilinmesi gereken önemli noktalar ele alınacaktır.
Çocuklarda Radiküler Kist Neden Olur?
Radiküler kistler, diş kökünün çevresinde, pulpa dokusunun enfekte olması ve ölmesiyle ortaya çıkar. Bu süreç, genellikle şiddetli diş çürükleri veya travma sonrası gelişen pulp nekrozu nedeniyle meydana gelir. Pulpa enfeksiyonu, kök ucundaki periapikal dokuda inflamasyona neden olur ve bu inflamasyon sonucunda, periodontal ligamantta bulunan epitel hücrelerinin (Malassez epitel kalıntıları) çoğalmasıyla bir kist oluşur.
Çocuklarda süt dişlerinin pulpa enfeksiyonlarına yatkın olması, bu kistlerin oluşumunda rol oynar. Ayrıca, süt dişlerinde yapılan yanlış veya yetersiz kanal tedavileri, kist gelişimine yol açabilir. Süt dişlerinin köklerinin kısa olması ve pulpa enfeksiyonlarının kolayca dışarıya akma eğiliminde olması nedeniyle, bu tür kistlerin gelişimi kalıcı dişlere göre daha az sıklıkla görülür. Çocuklarda radiküler kistlerin başlıca nedeni, diş çürüğü veya travmaya bağlı pulpa enfeksiyonu sonucu ortaya çıkan pulp nekrozudur.
Çocuklarda Radiküler Kistin Belirtileri Nelerdir?
Radiküler kistler, genellikle uzun süre belirti vermeyen, yavaş büyüyen lezyonlardır. Ancak, bazı durumlarda aşağıdaki belirtiler gözlemlenebilir:
- Diş eti Şişliği ve Hassasiyet: Kist büyüdükçe, diş etinde gözle görülür bir şişlik oluşabilir ve bu bölge hassaslaşabilir.
- Diş Hareketliliği: Kist, diş kökünün çevresindeki kemiği eritebilir ve bu durum dişin hareketliliğine yol açabilir.
- Ağrı: Genellikle kist enfekte olmadıkça ağrıya neden olmaz, ancak ikincil bir enfeksiyon gelişirse ağrı oluşabilir.
- Yüzde Şişlik: Kistin büyüklüğüne bağlı olarak, yüzde de belirgin bir şişlik görülebilir.
- Radyografik Bulgular: Çoğu zaman, kistler rutin diş röntgeni sırasında fark edilir. Röntgen görüntülerinde kist, kök ucunda yuvarlak veya oval şeklinde bir radyolüsent alan olarak kendini gösterir.
Çocuklarda radiküler kistlerin belirtileri arasında diş eti şişliği, diş hareketliliği, yüzde şişlik ve bazen ağrı bulunur. Ancak, çoğu vaka rutin diş röntgenleri sırasında belirti vermeden tespit edilir.
Çocuklarda Radiküler Kist Nasıl Tedavi Edilir?
Radiküler kistlerin tedavisi, kistin boyutuna ve bulunduğu bölgeye göre değişiklik gösterebilir. Genelde iki temel tedavi yöntemi bulunmaktadır:
Marsupializasyon (Deşarj Edilme): Bu teknik, kistin iç basıncını azaltmak ve kistin boyutunu küçültmek için kullanılır. Küçük bir pencere açılarak kist boşaltılır ve bu işlem kistin yavaşça küçülmesini sağlar. Çocuklarda minimal invaziv bir yöntem olduğu için sıkça tercih edilir.
Enükleasyon (Tamamen Çıkarılma): Büyük kistlerde veya kistin çevredeki dokulara zarar verdiği durumlarda kistin tamamen çıkarılması gerekebilir. Bu durumda, kist cerrahi olarak çıkarılır ve genellikle histopatolojik inceleme için laboratuvara gönderilir.
Marsupializasyon yöntemi, çocuklarda genellikle daha az invaziv olduğu ve daimi dişlerin gelişimini koruduğu için tercih edilen tedavi yöntemidir. Bu yöntemde, genellikle kist boşluğuna bir tüp yerleştirilir ve bu tüp, kistin içindeki sıvının dışarı atılmasını sağlar. Çocuğun ebeveynleri, bu tüpü günlük olarak temizler ve kist tamamen küçülene kadar düzenli doktor kontrolleri yapılır. Radiküler kistler genellikle marsupializasyon veya enükleasyon yöntemleriyle tedavi edilir. Marsupializasyon, çocuklarda minimal invaziv bir tedavi yaklaşımı olarak tercih edilir.
Çocuklarda Radiküler Kist Tedavisi ile İlgili Bilinmesi Gerekenler Nelerdir?
Radiküler kistlerin tedavi sürecinde dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar vardır:
Daimi Dişlerin Gelişimi: Kist, süt dişi köküne yakın bulunan daimi diş gelişimini etkileyebilir. Bu yüzden, kist tedavi edilirken daimi dişlerin korunmasına özen gösterilmelidir.
Tedavi Süresi: Marsupializasyon işlemi, genellikle birkaç ay sürebilir. Kistin tamamen küçülmesi ve kaybolması, kistin boyutuna bağlı olarak 2 ila 10 ay arasında değişebilir.
Takip ve Kontroller: Tedavi sonrası düzenli kontroller önemlidir. Kist küçüldükçe röntgen çekimleriyle takip edilir ve herhangi bir komplikasyonun gelişip gelişmediği kontrol edilir.
Komplikasyonlar: Tedavi edilmediği takdirde, radiküler kist büyük boyutlara ulaşabilir ve çevredeki kemik dokusunu eritebilir. Ayrıca, daimi dişlerin gelişimini olumsuz etkileyebilir ve diş köklerinin gelişmemesine yol açabilir.
Radiküler kist tedavisinde daimi dişlerin korunması, tedavi süresinin uzunluğu ve düzenli takip kontrolleri önemlidir. Tedavi edilmeyen kistler çevre dokulara zarar verebilir.
Radiküler Kist Tedavisindeki Önemli Noktalar: Radiküler kistler genellikle çocuklarda süt dişlerine yapılan yanlış kanal tedavileri veya travma sonrası ortaya çıkar. Marsupializasyon, çocuklarda minimal invaziv bir yöntem olup, daimi dişlerin gelişimini koruyarak kist tedavisinde başarılı sonuçlar verir. Tedavi edilmeyen kistler, çevredeki kemiği ve daimi dişlerin gelişimini olumsuz etkileyebilir. Tedavi süreci boyunca düzenli röntgen kontrolleriyle kistin küçülme oranı takip edilmeli ve gerektiğinde ek tedavi yöntemleri uygulanmalıdır.
Sonuç olarak, çocuklarda radiküler kistlerin erken teşhisi ve uygun tedavi yöntemi ile komplikasyonlar önlenebilir ve çocuğun ağız sağlığı korunabilir.
Çocuklarda Radiküler Kist Tedavisi ile İlgili Bilimsel Yayınlar
Niger Postgrad Med J dergisinde Temmuz 2024 tarihinde yayımlanan “Prevalence, Characteristics and Distribution of Odontogenic Cysts amongst the Indian Subpopulation of Southern Rajasthan: A 5-year Retrospective Study of 218 Cysts” konulu çalışmanın amacı, odontojenik kistlerin (OK) prevalansını, özelliklerini, dağılımını ve klinikopatolojik bulgularını belirlemek ve diğer çalışmalarla karşılaştırmaktır. Odontojenik kist vakalarının kayıtları incelendi. Hastaların verileri, etiyoloji, klinik özellikler, histopatolojik dağılım, tedavi yöntemleri, komplikasyonlar ve nüks oranları değerlendirildi. Toplam 200 hastada 218 kist incelenmiştir. En sık görülen kist tipi radiküler kist olup (%49.55), en yaygın yerleşim yeri anterior maksilla idi (%41.75). Kistlerin %41.75’inde dişle ilgili komplikasyonlar, %62.38’inde ise kemik komplikasyonları gözlenmiştir. Nüks oranı %3.20 idi. Hindistan’daki odontojenik kistlerin prevalansı ve özellikleri, dünya genelindeki çalışmalara benzerlik göstermektedir. Bazı kistlerin nüks etme ve invazif davranma eğilimi vardır.
Int J Clin Pediatr Dent dergisinde 2023 Eylül tarihinde yayımlanan “Radicular Cyst with Primary Mandibular Molar: A Rare Occurrence” adlı olgu sunumunun amacı, primer mandibular molarla ilişkili radiküler kistin erken teşhisinin, klinik özelliklerinin ve tedavisinin önemini vurgulamaktır. Radiküler kist genellikle daimi dişlerde görülse de, nadiren süt dişlerinde de oluşabilir. Bu çalışma, derin çürükler veya dental travmalar sonucu gelişen pulpa hasarı nedeniyle primer mandibular molarla ilişkili bir radiküler kist vakasını ve tedavi sürecini ele almıştır. Uygun tedavi ile kistin yönetimi, çocuklarda oral sağlık üzerinde olumlu etki yaratmıştır. Tedavi sonrası kemik iyileşmesi ve daimi diş tomurcuğunun normal pozisyonunda gelişimi gözlemlenmiştir. Erken teşhis, doğru tedavi planlaması ve düzenli takip, primer dişlerle ilişkili radiküler kistlerde büyük önem taşımaktadır.
Ankara Çankaya Çukurambar bölgesinde hizmet veren Perspektif Diş Polikliniğine tüm soru ve görüşlerinizi iletebilir ve ayrıca Diş Taşı Temizliği, Bruksizm Tedavisi, 20 Yaş Diş Çekimi, Apikal Rezeksiyon, Gömülü Diş Çekimi, İmplant Tedavisi, Çocuk Diş Hekimliği, Diş Beyazlatma, Diş Eti Çekilmesi, Diş Eti Estetiği, Küretaj, Gülüş Tasarımı, İnley ve Onley Diş Restorasyonları, Porselen Lamina ve Zirkonyum Diş Kaplama konularında İletişim sayfamız üzerinden randevu alabilirsiniz.
Bu makale Perspektif Diş Polikliniği tarafından hazırlanmıştır.
